Ο χειρουργος αιμορροιδων Δρ Κωσταντίνος Στέργιος μιλά με απλά λόγια για τις αιμορροίδες:

Οι αιμορροΐδες (εσωτερικό αιμορροϊδικό πλέγμα, σχηματισμός αιμοφόρων αγγείων) είναι φυσιολογικές ανατομικές δομές του πρωκτού, αν και ο όρος «αιμορροΐδες» χρησιμοποιείται ευρέως για να περιγράψει την αιμορροϊδοπάθεια, δηλαδή την εκδήλωση συμπτωμάτων οφειλόμενων στις αιμορροΐδες. Κατά κανόνα το εσωτερικό πλέγμα καταλήγει σε 3 αιμορροΐδες, που υποδέχονται αίμα από 3 αιμορροϊδικές αρτηρίες. Αρκετά συχνά υπάρχουν και ενδιάμεσοι αιμορροϊδικοί μίσχοι. Ο ρόλος των αιμορροΐδων είναι η παθητική εγκράτεια: λειτουργώντας σαν μαξιλάρι, συγκρατούν τη βλέννα και τα υγρά κόπρανα, ειδικά δε κατά τον βήχα, το φτέρνισμα, τη σωματική άσκηση κλπ. Στον άνθρωπο υπάρχουν ένα εσωτερικό και ένα εξωτερικό αιμορροϊδικό πλέγμα, δηλαδή μέσα ή έξω από τον πρωκτό, και κατ’ αναλογία εσωτερικές και εξωτερικές αιμορροΐδες. Ο μηχανισμός με τον οποίο οι αιμορροΐδες γίνονται παθολογικές είναι η πρόπτωση, η πρόσκρουση και ο εγκλωβισμός τους στον πρωκτικό σωλήνα κατά την αφόδευση. Ο μισός περίπου ενήλικος πληθυσμός πάσχει από αιμορροΐδες.

Συμπτώματα

Πέντε είναι τα βασικά συμπτώματα της αιμορροϊδοπάθειας και συγκεκριμένα:

1. ο πόνος
2. η αιμορραγία, η οποία είναι συνήθως μικρής ποσότητας και ζωηρού κόκκινου χρώματος, αλλά πολλές μπορεί να είναι ιδιαίτερα μεγάλης ποσότητας, έως και να προκαλέσει αναιμία και πτώση του αιματοκρίτη
3. ο ερεθισμός με κνησμό (φαγούρα)
4. η πρόπτωση, όπου ο ασθενής μπορεί να ψηλαφήσει με το χέρι του τις αιμορροΐδες να προβάλλουν από τον πρωκτό
5. η διαρροή με λέκιασμα στα εσώρουχα, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί και σαν ακράτεια, κατά την οποία ο ασθενής άθελά του χάνει μικρές ποσότητες αερίων ή υγρών κοπράνων.

Παράγοντες κινδύνου

Η δυσκοιλιότητα, η καθιστική ζωή, ο χρόνος που περνά κάποιος στην τουαλέτα είναι κλασσικές αιτίες, που ενοχοποιούνται για τη δημιουργία αιμορροΐδων. Αρκετές φορές όμως εμφανίζονται χωρίς κάποιος από τους παράγοντες αυτούς να προκύπτουν από το ιστορικό του ασθενούς.
Αντιθέτως η ορθοστασία, η έντονη άσκηση, ο καφές, το αλκοόλ, τα μπαχαρικά και το πρωκτικό σεξ δεν προκαλούν αιμορροΐδες και έχουν εσφαλμένα κατηγορηθεί στο παρελθόν. Είναι γεγονός βέβαια ότι η κατανάλωση αλκοόλ και μπαχαρικών δημιουργούν ερεθισμό, κνησμό και πόνο των ήδη υπαρχόντων αιμορροΐδων.

Διάγνωση

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η λήψη πλήρους ιστορικού και ο προσδιορισμός της σοβαρότητας των συμπτωμάτων. Οπωσδήποτε πρωκτοσκόπηση και ορθοσκόπηση στο ιατρείο, με ειδική εστιασμένη στις αιμορροΐδες εξέταση.
Δύο σημεία πρέπει οι ασθενείς να γνωρίζουν:
1)πολλές φορές, ενώ το νομίζουν, δεν πάσχουν από αιμορροΐδες αλλά από κάποια άλλη πάθηση, ίσως σοβαρότερη και
2)όταν υπάρχει μια οφθαλμοφανής εστία αιμορραγίας, αυτό δεν αποκλείει την ύπαρξη και μιας άλλης, εάν δηλαδή ένας ασθενής χάνει αίμα και έχει αιμορροΐδες, ίσως χάνει αίμα και από κάπου αλλού, μέσα στο έντερο.
Έτσι, ανάλογα με τα συμπτώματα και την εξέταση, ίσως χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις όπως σιγμοειδοσκόπηση ή κολονοσκόπηση.

Ταξινόμηση

Οι εξωτερικές αιμορροΐδες δεν ταξινομούνται
Οι εσωτερικές ταξινομούνται σε 1ου βαθμού: όταν δεν προβάλλουν από τον πρωκτό
2ου βαθμού: όταν προβάλλουν, αλλά επιστρέφουν στην θέση τους
3ου βαθμού: όταν προβάλλουν και χρειάζεται να τις επαναφέρει ο ασθενής με το χέρι στην θέση τους
4ου βαθμού: όταν προβάλλουν και παραμένουν έξω από τον πρωκτό.

Σε όλους τους βαθμούς μπορεί να εμφανιστεί αιμορραγία.
Κατά κανόνα οι εξωτερικές αιμορροΐδες προκαλούν οξύ και σημαντικού βαθμού πόνο, ενώ οι εσωτερικές είναι ανώδυνες.
Ιδιαίτερες μορφές αποτελούν το περιπρωκτικό αιμάτωμα και η θρομβωμένη αιμορροΐδα (η γνωστή στην βιβλιογραφία «νόσος των 9 ημερών», λόγο του χρόνου που χρειάζεται για να υποχωρήσει η πίεση και να σταματήσει ο πόνος).

Θεραπεία

Υπάρχουν αρκετές επεμβάσεις για τη θεραπεία των αιμορροΐδων σήμερα, με υψηλά ποσοστά επιτυχίας, αλλά και κάποια ποσοστά υποτροπής και επανεμφάνισης των αιμορροΐδων.
Η ύπαρξη και μόνο αιμορροΐδων δεν αποτελεί σοβαρό λόγο ούτως ώστε να υποβληθεί κάποιος σε επέμβαση και τις περισσότερες φορές αρκούν κάποιες αλλαγές στις καθημερινές του συνήθειες προκειμένου να δει βελτίωση και υποχώρηση των συμπτωμάτων. Είναι όμως λόγος να εξεταστεί από τον χειρουργό, προκειμένου να βεβαιωθεί ότι πρόκειται για αιμορροΐδες και όχι για κάτι σοβαρότερο. Οι νέοι σε ηλικία ασθενείς πρέπει επίσης να ενημερώνονται πως ενώ η μικρή ακράτεια σε υγρά, το λέκιασμα, θα θεραπευθεί, η ακράτεια σε αέρια θα παραμείνει στις περισσότερες περιπτώσεις.

Rubber Band Ligation – Απολίνωση με ελαστικό δακτύλιο

Ιδιαίτερα δημοφιλής μέθοδος σε Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ, από το 1960 και σίγουρα πάρα πολύ αποτελεσματική. Είναι μια γρήγορη, αποτελεσματική, ανώδυνη τεχνική που γίνεται στο ιατρείο, χωρίς κάποια προετοιμασία, εφόσον υπάρχει ο κατάλληλος εξοπλισμός και ειδικά εκπαιδευμένος χειρουργός. Μπορεί να χρειαστούν περισσότερες από μια εφαρμογές. Ο ασθενής επιστρέφει στην καθημερινότητά του άμεσα, μετά την επέμβαση. Σε 3-4 χρόνια, τα ποσοστά υποτροπής είναι 25%, αλλά εξαρτάται από το βαθμό αιμορροΐδων και την εμπειρία του χειρουργού. Η αιμορροΐδες θα πέσουν εντός 10 ημερών. Δεν είναι βέβαια κατάλληλη για εξωτερικές αιμορροΐδες.

Ραδιοσυχνότητες

Είναι μια τεχνική που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια με ιδιαίτερα καλά αποτελέσματα. Πολύ δημοφιλής μέθοδος στο ΗΒ και στις ΗΠΑ, όπου γίνεται στο ιατρείο, με τοπική αναισθησία. Οι αιμορροϊδικές αρτηρίες συγκολλούνται με τη χρήση ραδιοσυχνοτήτων και οι αιμορροΐδες συρρικνώνονται άμεσα. Τα ποσοστά υποτροπής δεν είναι γνωστά ακόμη, αλλά πρόκειται για μια ανώδυνη μέθοδο, χωρίς τομές ή ράμματα, που μπορεί να επαναληφθεί ή να γίνει ένα μεγαλύτερο χειρουργείο αργότερα. Δεν είναι κατάλληλη για εξωτερικές αιμορροΐδες.

LASER (HeLP, LHP)

Η τεχνική στοχεύει στην απολίνωση, συγκόλληση των αιμορροϊδικών αρτηριών με τη χρήση λέιζερ. Είναι μια ανώδυνη, αναίμακτη, ελάχιστα επεμβατική επέμβαση, που συνήθως πραγματοποιείται στο χειρουργείο, αν και στις ΗΠΑ είναι κλασσική επέμβαση που γίνεται στο ιατρείο. Τα ποσοστά υποτροπής της είναι ακόμη άγνωστα, αλλά έχει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Ούτε αυτή είναι κατάλληλη για εξωτερικές αιμορροΐδες, αν και τελευταία χρησιμοποιείται επιτυχώς στην περίπτωση θρομβωμένης αιμορροΐδας.

DGHAL+RAR, HAL+RAR TRILOGY

Απολίνωση αιμορροϊδικών αρτηριών με καθοδήγηση υπερήχων

Η γνωστή HALO, ανακαλύφθηκε το 1995 από τον Morinaga στην Ιαπωνία και εφαρμόζεται με τη χρήση υπερήχων, κατά την οποία ο χειρουργός αναγνωρίζει τις αρτηρίες και τις απολινώνει με τοποθέτηση ραμμάτων. Είναι πολύ ακριβής και ασφαλής μέθοδος με εξαιρετικά αποτελέσματα. Τυγχάνει ευρείας αποδοχής σε πολλές χώρες και ιδιαίτερα στη χώρα μας. Στην κλασσική της μορφή προστίθεται σήμερα η αντιμετώπιση της πρόπτωσης (RAR: recto anal repair), πάλι με ράμματα. Γίνεται στο χειρουργείο, τοποθετούνται έως 6 απολινώσεις και είναι εντελώς ανώδυνη, μάλιστα στις ΗΠΑ πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία. Σήμερα οι ίδιες ραφές χρησιμοποιούνται για την διόρθωση της πρόπτωσης με πολύ καλά αποτελέσματα. Ο ασθενής επιστρέφει άμεσα στις καθημερινές του συνήθειες και δεν απαιτείται καμία ιδιαίτερη μετεγχειρητική φροντίδα. Γεγονός πάντως είναι ότι η επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί και χωρίς την καθοδήγηση υπερήχων.

Αιμορροϊδοπηξία (Longo, 1998)

Είναι κατάλληλη για πιο προχωρημένου βαθμού αιμορροΐδες ακόμη και με σχετικό εξωτερικό στοιχείο και χρειάζεται μεγάλη εμπειρία στην εφαρμογή της. Πραγματοποιείται απο έμπειρο χειρουργο αιμορροιδων με ειδικό αυτόματο κοπτοράπτη, συρραπτικό. Έχει ένα εξαιρετικό άμεσο αποτέλεσμα, με θεραπεία και της πρόπτωσης. Είναι η μέθοδος εκλογής για 3ου-4ου βαθμού αιμορροΐδες, γιατί διορθώνει και την πρόπτωση ενώ είναι ανώδυνη. Ο ασθενής μπορεί να εξέλθει την ίδια ημέρα του χειρουργείου ή την επομένη. Έπειξη προς αφόδευση (αιφνίδια, ισχυρή επιθυμία να επισκεφθεί ο ασθενής την τουαλέτα) για τις επόμενες λίγες μέρες είναι μια κλασσική επιπλοκή.

Αιμορροϊδεκτομή

Εξωτερικές αιμορροΐδες και επίμονες περιπτώσεις, θα χρειαστούν χειρουργική επέμβαση και αφαίρεσή τους, προκείμενου ο ασθενής να απαλλαγεί οριστικά από τα συμπτώματα, που τον ταλαιπωρούν.
Η κλασσική ανοικτή μέθοδος, των Milligan-Morgan, όπου οι αιμορροΐδες εξαιρούνται ριζικά, είναι εξαιρετικά αποτελεσματική, αλλά σχετικά τραυματική και επώδυνη. Πραγματοποιείται στο χειρουργείο με γενική αναισθησία συνήθως, αλλά και ραχιαία. Σήμερα πραγματοποιείται με τη χρήση ενεργειακών αιμοστατικών, σφραγιστικών εργαλείων (Ultracision, Ligasure) και έτσι ο μετεγχειρητικός πόνος είναι πολύ μικρότερος απ’ ότι στο παρελθόν.
Μετά την επέμβαση ο ασθενής χρειάζεται αναλγησία και υπακτικά. Αντιβιοτικά, εφόσον η χρήση τους κριθεί απαραίτητη, χορηγούνται συνήθως ως μία εφάπαξ δόση κατά την επέμβαση, αλλά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και μετά από αυτήν.
Διάφορες κλειστές παραλλαγές της (με συρραφή, Ferguson, Parks, Whitehead), έχουν εγκαταλειφθεί σήμερα, στα περισσότερα εξειδικευμένα κέντρα κολοπρωκτολογίας.
Χρειάζεται μεγάλη εμπειρία, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης ιδιαίτερα σημαντικών επιπλοκών όπως η ακράτεια, η στένωση του πρωκτού, η ραγάδα και το απόστημα.
“If it looks like a clover, the trouble is over; if it looks like a dahlia, it’s sure to be a failure”, έτσι περιέγραψε ο Morgan το αποτέλεσμα μιας αιμορροϊδεκτομής: αν το αποτέλεσμα μοιάζει με τριφύλλι, το πρόβλημα λύθηκε, αν μοιάζει με ντάλια, είναι σίγουρα αποτυχία. Αναφέρεται ακριβώς στις τρεις τομές με τις ανάλογες γέφυρες δέρματος, με τις οποίες πρέπει να ολοκληρωθεί η επέμβαση και να εξέλθει ο ασθενής από το χειρουργείο, προκειμένου η επέμβαση να είναι επιτυχής.
Τέλος να σημειωθεί ότι ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να χρειαστούν συνδυασμοί διαφορετικών τεχνικών κατά την ίδια επέμβαση, προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.