Η ραγάδα του δακτυλίου (του πρωκτού) είναι μια συχνή βλάβη, που προβληματίζει το 11-13% των νέων ενηλίκων. Πρόκειται για ένα επιφανειακό έλκος (ρήξη, άνοιγμα, σκίσιμο) στο δέρμα του πρωκτού, ακριβώς κάτω από την οδοντωτή γραμμή (και γι αυτό το λόγο ιδιαίτερα επώδυνο), συνήθως στο πίσω μέρος. Σε περιπτώσεις που εμφανίζονται κατά τον τοκετό, η θέση της είναι συνήθως στο πρόσθιο τμήμα του πρωκτού.

Οι ραγάδες ταξινομούνται ως οξείες και χρόνιες.

Οξείες: όταν είναι επιφανειακές και έχουν εμφανιστεί πρόσφατα.
Χρόνιες: όταν ο ασθενής έχει συμπτώματα για περισσότερο από 3 μήνες (6 εβδομάδες στο Ηνωμένο Βασίλειο, 8 εβδομάδες στις ΗΠΑ), είναι βαθύτερες, αποκαλύπτουν τον έσω σφιγκτήρα και συνδέονται με ράκη («δορυφόρος αιμορροΐδα»), σκλήρυνση δηλαδή του ορίου της ραγάδας.

Αιτίες

Δυστυχώς ένα μέρος των ραγάδων συνδέονται με σοβαρές παθήσεις, όπως με τον καρκίνο, φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, αφροδίσια νοσήματα ή με τραύμα χειρουργικό (χειρουργικές επεμβάσεις αιμορροΐδων, συριγγίων ή άλλων βλαβών) ή όχι.
Η κλασσική βέβαια ραγάδα είναι καλοήθης πάθηση και η αιτία της, αν και όχι πολύ ξεκάθαρη, είναι ο τοπικός τραυματισμός, συνήθως από τη διέλευση σκληρών κοπράνων, λόγω δυσκοιλιότητας. Μια δίαιτα πτωχή σε φυτικές ίνες και ανεπαρκής λήψη νερού, μπορεί να ευθύνονται για τη δημιουργία κακής ποιότητας κοπράνων (σκληρά κόπρανα) και άρα για τη δημιουργία ραγάδας. Το ίδιο και το επίμονο σκούπισμα του πρωκτού με χαρτί, το οποίο μπορεί να τραυματίσει την περιοχή. Αντίθετα το αλκοόλ, ο καφές, η ορθοστασία, η άσκηση ή το πρωκτικό σεξ, δεν αποτελούν αιτίες ραγάδας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μία στις τέσσερις ραγάδες συνδέεται με ευκοιλιότητα. Σημαντικό ρόλο παίζει και ο σπασμός του σφιγκτήρα, δηλαδή ο τελευταίος μένει σε σύσπαση, όταν κανονικά θα έπρεπε να χαλαρώνει. Η ραγάδα εμφανίζεται στο οπίσθιο μέρος του πρωκτού, εκεί ακριβώς όπου η κυκλοφορία του αίματος είναι ιδιαίτερα κακή και κατά συνέπεια δεν επουλώνεται έγκαιρα.

Συμπτώματα: το κυρίαρχο σύμπτωμα της ραγάδας, για το οποίο κάποιος απευθύνεται στον χειρουργό είναι ο ισχυρός πόνος κατά την αφόδευση. Ο πόνος είναι τόσο έντονος, ώστε ο ασθενής να αποφεύγει να επισκεφθεί την τουαλέτα, κάνοντας το πρόβλημα ακόμη μεγαλύτερο. Αιμορραγία και κνησμός (φαγούρα) συνυπάρχουν σχεδόν πάντα.

Θεραπεία

Αφού αποκλειστούν η κακοήθεια, η νόσος του Crohn, η ανοσοκαταστολή και κάποια φάρμακα, τα οποία μπορεί να ευθύνονται για την ύπαρξη μιας ραγάδας, το πρώτο βήμα στη θεραπεία της είναι η συντηρητική αγωγή.

Δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες και νερό, υπακτικά (καθαρτικά), τοπικές αλοιφές και χλιαρά μπάνια μετά την αφόδευση και αποφυγή σκουπίσματος με χαρτί, είναι συνήθως αρκετά για να επουλωθεί μια ραγάδα.

Δυστυχώς κάποιες ραγάδες θα χρειαστούν κάτι περισσότερο όπως η γέλη (τζελ) νιτρογλυκερίνης ή κρέμα διλτιαζέμης (η οποία έχει λιγότερες παρενέργειες) και πιθανόν αφαίρεση της ραγάδας (σε περίπτωση χρόνιας ραγάδας).

Αν και αυτές οι θεραπείες αποτύχουν το επόμενο βήμα είναι η χρήση BOTOX (βοτουλινική τοξίνη, τοξίνη αλλαντίασης), η οποία είναι μια εξαιρετική μέθοδος, χωρίς χειρουργική επέμβαση, η οποία δημιουργεί μια «χημική σφιγκτηροτομή», χαλαρώνει δηλαδή των σφιγκτήρα αναστρέψιμα, χωρίς να του προκαλεί καμία βλάβη. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στις γυναίκες, των οποίων ο σφιγκτήρας είναι λεπτός και σε περίπτωση χειρουργείου κινδυνεύουν από μόνιμη ακράτεια.

Απ’ αυτό το σημείο και μετά , η μόνη θεραπεία είναι η χειρουργική επέμβαση, η ευρέως γνωστή πλάγια έσω σφιγκτηροτομή, η οποία σήμερα γίνεται με κλειστή μέθοδο (πάρα πολύ μικρή τομή) και στις διαστάσεις της ραγάδας (tailored). Σ’ αυτή την περίπτωση ο σφιγκτήρας κόβεται , ευτυχώς όχι σε ολόκληρο το πάχος του όπως παλιότερα και αποκτά μόνιμη βλάβη, η οποία όμως δεν αντανακλά κανένα βαθμό ακράτειας. Απ’ την άλλη η πλήρης διατομή του έσω σφιγκτήρα έχει υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας και πολύ χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής.